Nieuwtjes over Israël

Nieuwtjes over Israël
Onder deze kolom zult u zo af en toe nieuws uit Israël kunnen vinden. Over feesten, gebruiken, herdenkingen en (archeologische) ontdekkingen. Zodat er wat meer duidelijk wordt hoe al deze dingen zich hebben ontwikkeld of nog verder gaan. Het gaat wel over de oogappel van God!
 
Toe Bisjvat (Bomenfeest) in Februari

Toe Bisjvat (Bomenfeest) in Februari
Datum: 10 Februari 2020
Met Toe Bisjvat viert men het ontwaken van de natuur na de winter. Het is dus vooral een landbouwfeest. Letterlijk vertaald betekent Toe Bisjvat (ook: Tu Bishvat, Toe Bisjevat of Toe Bisjwat) 'de 15e Sjevat'. Deze 15e dag van de maand Sjevat wordt in de Misjna het nieuwjaar voor de bomen genoemd.

Oorspronkelijk was deze dag belangrijk bij de toepassing van de wetten over het afdragen van de jaarlijkse oogst aan de Tempel.

Tegenwoordig wordt deze dag wereldwijd gevierd door het eten van fruit dat uit Israël komt. Het is de gewoonte voor Joden om op deze dag zoveel mogelijk verschillende vruchten te eten! In Israël worden op Toe Bisjvat ook vaak bomen geplant door schoolkinderen.


 
 
Jom Kippoer (Grote verzoendag) Jom Kippoer (Grote verzoendag)
Jom Kipoer (Grote Verzoendag) begint officieel de voorgaande avond bij zonsondergang wanneer volgens de joodse kalender een nieuwe dag begint, nu dus op 28 september 2020

10 Tisjri. Jom Kipoer (voluit Jom ha-Kippoeriem = Dag van de Vergevingen) is de heiligste dag van het joodse jaar en daarmee de belangrijkste joodse feestdag. Op deze dag beslist God over het lot van de mensen in het komende jaar. Men belijdt zijn eigen en gemeenschappelijke zonden.

Op Jom Kipoer is het verboden om te eten en te drinken, zich te wassen en seksuele omgang te hebben. Ook mag de orthodoxe jood geen leren schoenen dragen. Zo laat hij zien dat hij de heiligheid van de aarde respecteert.

De viering van Jom Kipoer is plechtig maar niet al te sober, want het nieuwe jaar geeft kansen om alles beter te doen. Er wordt gedurende meer dan een etmaal gevast, zowel wat eten als wat drinken betreft. Het is gebruikelijk op deze dag naar de synagoge te gaan.
 
Soekot (Loofhuttenfeest)

Soekot (Loofhuttenfeest)
Datum: 3 t/m 9 oktober 2020.

Soekot (Sukkot) ofwel Loofhuttenfeest is een joods feest dat zeven dagen duurt, en waarbij herdacht wordt, dat de joden veertig jaren lang in hutjes en tenten in de woestijn rondzwierven.

Veel van de joodse gedenkdagen herinneren aan de gebeurtenissen die in het oude testament staan. Met Soekot wordt herdacht dat het joodse volk 40 jaar door de woestijn moest zwerven. Zij leefden toen in hutten gemaakt van palmbladeren.

Het Loofhuttenfeest is het begin van een zeven dagen durende periode, waarin bij veel Joodse gezinnen in hun tuin of in hun woning een hut wordt nagebouwd. Gedurende deze dagen wonen zij hierin, gebruiken er de maaltijden en luisteren naar de verhalen over de tocht van de joden door de woestijn.

Het houden van dit feest wordt beschreven in Tenach/ Bijbel, in het boek Leviticus hoofdstuk 23 vanaf vers 33 t/m 44.

Doordat men een maankalender gebruikt, vallen feestdagen zoals Soekot niet steeds op dezelfde data van de (onze) Gregoriaanse kalender.

Soekot is een vreugdevol feest. De periode in de woestijn lag tussen de uittocht uit Egypte, die met Pesach wordt gevierd, en de intocht in het beloofde land. Op de twee eerste dagen van Soekot wordt er niet gewerkt. Volgens het gebod dient men in hutten te verblijven.
Hiervoor wordt vaak een hut (Hebreeuws: soeka, meervoud: soekot) in de tuin gemaakt, en het eten van een maaltijd in een dergelijke hut geldt al als vervulling van het gebod, hoewel het er meer mee overeenkomt als men, indien mogelijk, erin overnacht, wat ook wel wordt gedaan. Het dak van de hut moet van takken en gebladerte van bomen en andere plantaardig materiaal zijn gemaakt, niet van ander materiaal, zoals kunststof.




 
 
Altaar van Jozua Altaar van Jozua
Hier klikken voor het lezen van een artikel over het teruggevonden altaar van Jozua, zoals is beschreven in Deuteronomium 27, waar Jozua na het betreden van het Beloofde land van God een altaar moest bouwen. Zeer interessant om te lezen, temeer omdat vaak wordt beweerd dat Israel nooit heeft "bestaan". Zoals zo vaak waneer je een schep in de grond steekt in Israel, vind je al snel bewijzen dat dit toch echt wél zo is. Dit is een unieke en bijzondere plaats. Er is lang naar gezocht. Er zit een tekening bij hoe het er mogelijk uit heeft gezien. Tevens zit er een filmpje bij met een rondvlucht om het altaar heen.
Engelstalig Youtube filmpje met volledige uitleg en verklaring van de geschiedenis en functie van het altaar. Klik Hier.


 
 
Poerimfeest Poerimfeest
Maand: In Maart viert men Poerim (ook wel: Poeriem, Poerem of Purim) Het is een uitbundig en vrolijk voorjaarsfeest en lijkt dan ook wel op Carnaval.Een andere naam voor Poerim is Lotenfeest. In het Perzisch betekent poer 'lot' en heeft te maken met de historische gebeurtenis, die aan dit feest ten grondslag ligt.
Op de voorgaande dag wordt er gevast, net als dat Ester dat destijds deed. Poerim is het feest van de joodse koningin Esther in Perzië. Minister Haman wilde het joodse volk uitroeien en hij kreeg daarvoor toestemming van de Perzische koning. Het lot zou bepalen op welke dag dat zou gebeuren. Samen met haar oom Mordechai redde koningin Esther haar volk van de ondergang. Deze geschiedenis speelde zich ongeveer 2300 jaar geleden af en staat beschreven in het (Bijbel)boek  Esher.

Met Poerim wordt het verhaal van Esther voorgelezen vanaf de boekrol in de synagoge. Telkens als de naam van de boosaardige Haman wordt genoemd, gillen en fluiten de kinderen en zwaaien ze zo hard ze kunnen met lawaaiige ratels. Allemaal zijn ze verkleed; sommigen als de slimme Esther, anderen als oom Mordechai of hoe ze maar willen. De mensen sturen elkaar drankjes en lekker eten. Ook de armen worden niet vergeten.
De dag eindigt met een feestmaaltijd waarbij koekjes met maanzaad worden gegeten: de zogenaamde Hamansoren. Een ander gerecht dat bij Poerim hoort, is kiesjeliesj; dat is een gefrituurd soort koekdeeg met poedersuiker.

Poerim valt elk jaar op een andere dag.
 
 
Pesach (Paasfeest) Pesach (Paasfeest)
Het Joods Paasfeest ofwel het Feest van de ongezuurde broden. Pesach (Joods Pasen) is een eeuwenoud feest dat zijn oorsprong vindt in de geschiedenis van het volk Israël, waarbij de uittocht van het joodse volk uit Egypte wordt herdacht. Lang geleden werd met dit feest de eerste oogst van het nieuwe jaar gevierd. De eerste gerst en de eerste lammetjes werden dan geofferd.
Tegenwoordig wordt de uittocht van het joodse volk uit Egypte herdacht. Na een periode van ongeveer 400 jaar slavernij in Egypte wordt het volk door Mozes Egypte uitgeleid op weg naar het beloofde land Israël.

Om dit feest te kunnen vieren wordt het hele huis grondig schoongemaakt. De keuken krijgt een extra beurt. Alle bestek wordt uitgekookt en het speciale Pesachservies wordt klaargezet. Met Pesach mogen alleen levensmiddelen zonder gist gegeten worden (ongedesemd).

Het feest duurt zeven of acht dagen. Op de vooravond  (sederavond) wordt het verhaal van de uittocht verteld en wordt er gegeten van voedsel waardoor je aan die tijd moet terugdenken, bijvoorbeeld het bittere mierikswortel. Daarna worden er lekkere dingen gegeten.
Het feest wordt dit jaar gevierd van 9 t/m 16 april 2020 
 
Jom Hasjoa

Jom Hasjoa
Jom Hasjoa, of de dag van de Sjoah, de Holocaust. Wordt dit jaar op 21 April herdacht. Oorspronkelijk werd deze herdenking voornamelijk in Israël zelf gehouden. Tijdens deze dag worden de Joodse slachtoffers tijdens de Tweede wereldoorlog herdacht, evenals het Joodse verzet tegen de nazi's. Deze herdenkingsdag voor de slachtoffers van de Holocaust is in 1953 in Israël ingevoerd. Bijna iedereen in Israël heeft wel familie die de Holocaust heeft meegemaakt, of die de oorlog niet wist te overleven. Het herdenken komt zo heel dichtbij. Om tien uur 's morgens gaat in het hele land het luchtalarm af en neemt de gehele bevolking twee minuten stilte in acht. Het verkeer ligt gedurende deze twee minuten ook helemaal stil en automobilisten staan dan naast hun auto. Ook worden er op allerlei openbare gelegenheden officiële herdenkingsplechtigheden gehouden. In Nederland vindt onder andere in de Hollandse schouwburg in Amsterdam een herdenking plaats.  De plechtigheid eindigt met het zingen van het Israëlische volkslied en het Wilhelmus. De Israëli’s gebruiken bij voorkeur het woord ‘Shoah’. Het woord Holocaust is afgeleid van het Griekse woord holokaustos. Dat betekent ‘geheel verbrand’. In het Grieks werd dit echter woord gebruikt wanneer het ging om een brandoffer aan een god. Omdat de Joden die vergast werden absoluut geen brandoffer aan God waren, vinden veel Joden het gebruik van de term Holocaust dus niet goed. Het woord ‘Shoah’ betekent in het Hebreeuws ‘vernietiging’ en is volgens veel mensen dus meer op z’n plaats.
 
 
Onafhankelijkheidsdag Onafhankelijkheidsdag

Jom Ha'atsmaoet

De viering van de geboorte van de staat Israël. Jom Ha'atsmaoet is de dag (5 Ijar 5708 ofwel 14/15 mei 1948) waarop op de onafhankelijkheidsverklaring van Israël werd afgekondigd en de staat werd gesticht. Ook buiten Israël wordt dit feest in joodse kring gevierd.

In Israël is dit een nationale feestdag, ook daarbuiten wordt Jom Ha'atsmaoet in joodse kring gevierd. Er worden psalmen gezongen en speciale gebeden gezegd, waarin de hoop wordt uitgesproken op vrede voor Israël en haar bewoners.
Op de voorafgaande dag Jom Hazikaron (Dag van de herinnering) worden de doden uit de gevoerde oorlogen herdacht.
 
Sjavoeot (weken of oogstfeest) Sjavoeot (weken of oogstfeest)
Het Sjavoeot feest wordt vijftig dagen (zeven weken) na Pesach gevierd. Sjavoeot is de Hebreeuwse naam voor Wekenfeest. Precies zeven weken na Pesach - de uittocht uit Egypte - verzamelden de joden zich aan de voet van de berg Sinai, waar God hen de Tien Geboden gaf.

In de joodse opvatting zijn de Tien geboden symbolisch voor de gehele Thora, vandaar dat het feest ook 'Matan Torah' (De gift van de Thora) genoemd wordt. Tijdens Sjavoeot staat leren centraal.

Men waakt tijdens de hele eerste nacht van Sjavoeot. De Joden leren tot 's ochtends vroeg uit de Thora en de vele commentaren. Sjavoeot luidt voor sommige Joden ook het begin van de Joodse opvoeding van hun kinderen in.

In de, dan met bloemen versierde synagoge wordt het boek Ruth gelezen, om het karakter van oogstfeest, wat Sjavoeot van oudsher ook heeft, te benadrukken. Dit verhaal vindt heel toepasselijk plaats tegen de achtergrond van de oogst. Een niet-joodse vrouw aanvaardt het jodendom. Zo wordt Ruth een voorouder van David, de koning uit wiens nageslacht de messias geboren zal worden. Ruth en Sjavoeot lijken daarmee te willen zeggen dat niet geboorte en afstamming, maar trouw aan de Thora tellen. Openbaring als doel van de schepping is de voorwaarde voor uiteindelijke verlossing. Sjavoeot speelt bijgevolg ook een grote rol bij de joodse opvoeding van kinderen.

Net als Pesach is Sjavoeot van oorsprong een oogstfeest. Het markeert het einde van de gerstoogst die met Pesach is begonnen. Tegelijk staat het voor het begin van de oogst van de tarwe: tarwe was hét voedsel van de mensen in die tijd. Op die dubbele wijze is het feest het hoogtepunt van de zomeroogst.

Zoals meestal bij oogstfeesten staat daarin de gewoonte centraal van het aanbieden en/of offeren van de eerste en beste rijpe landbouwproducten van dat jaar oftewel 'de eerstelingen van het land' in de tempel. Daarvoor verzamelden de joden uit de dorpen van het platteland zich op centrale plaatsen om vandaar samen op te trekken naar Jeruzalem. Naast Wekenfeest wordt Sjavoeot daarom ook wel het Feest van (het aanbieden van) de Eerstelingen genoemd.

Daarnaast is Sjavoeot vooral een openbaringsfeest: men herdenkt hoe Mozes op de vijftigste dag na de uittocht uit Egypte op de berg Sinaï de Wetten en de Tien Geboden ontving.

Synagogen en huizen worden op Sjavoeot versierd met bloemen, fruit en groen, als symbool voor de hellingen van de berg Sinaï die tijdens de wetgeving met bloemen, vruchten en planten waren bedekt.

Na het versieren wordt er in de synagoge een speciale dienst gehouden waarin de Tien Geboden voorgelezen worden. Ook wordt voorgedragen uit het boek Ruth, vanwege de zomeroogst die hierin wordt beschreven. Thuis nuttigt men op Sjavoeot voornamelijk melkgerechten. Deze gerechten symboliseren de Thora, die wegens zijn voedende kracht vergeleken wordt met melk. Ook is het gebruikelijk om zgn. 'blintzes' (speciale gevulde pannenkoeken) te eten.
 
Simchat Thora (Feest van de wet) Simchat Thora (Feest van de wet)
Datum: 11 Oktober 2020
Simchat Thora is een viering waarbij vrolijk gedankt wordt voor de Thora (de Wetten), de eerste vijf boeken van de joodse bijbel. In de synagoge leest men eerst het laatste hoofdstuk van de Thora en daarna gaat men meteen verder met het eerste hoofdstuk. Dit geeft aan dat het lezen uit de Thora nooit stopt. Degene die het laatste hoofdstuk leest, wordt Bruidegom van de Wet (Chatan Torah) genoemd en degene die het eerste hoofdstuk leest, heet Bruidegom van het Begin, Chatan Bereesjiet.

Tijdens de dienst worden ommegangen, hakafot, met de Thora-rollen gemaakt. Met de Thora op de arm gaat men dan al dansend door de synagoge. Ook kinderen doen hieraan mee. De allerkleinsten worden door hun vader op de schouders gedragen. Wat een liefde en respect voor Gods woord!

De negende en laatste dag van Soekot is het Simchat Thora (ook: Simhat Torah). Belijdende joodse mensen lezen elke week een flink stuk uit de Thora ('de wet', deze bevat de eerste vijf boeken uit de bijbel). Op deze dag is de hele Thora (neergeschreven op boekrollen) doorgelezen en doorgeleerd en begint men in de synagoge weer opnieuw. Of beter gezegd: de Thora wordt verder gelezen, want elke keer kom je weer nieuwe dingen tegen.

Dit gaat gepaard met een uitbundig feest waarbij de Thora, gehuld in een feestelijk kleed en versierd met zilver en juwelen, dansend wordt rondgedragen in de synagoge.

Alle kinderen (ook jonger dan 13) zijn dan welkom, zij zwaaien met vlaggetjes en over hun hoofden worden (als onder een huwelijksbaldakijn) gebedsmantels uitgestrekt. Na afloop worden bruidssuikertjes uitgedeeld.

Simchat Thora heeft een middeleeuwse oorsprong.
 
 
Rosh Hasjana (Joods Nieuwjaar) Rosh Hasjana (Joods Nieuwjaar)
19 en 20 september 2020 begint het jaar 5781. Rosj Hasjana valt in de herfst, gewoonlijk in september of oktober. Het opent een gloednieuw kalenderjaar voor Joodse mensen. Maar Rosj Hasjana is niet alleen het Joodse Nieuwjaar, het is ook wat Joodse mensen Jom Hadin noemen, de Oordeelsdag.

Volgens de overlevering bestaat er in de hemel een bepaald boek, waarin alle daden van alle mensen staan geschreven. Aan de ene kant de goede daden en aan de andere kant de slechte. Joodse mensen geloven dat God speciaal op Rosj Hasjana in dit Symbolische boek kijkt en het gedrag van iedereen afzonderlijk in het afgelopen jaar bestudeert. Is hij/zij een goed mens geweest? Heeft hij geprobeerd behulpzaam te zijn? Heeft hij/zij iemand gekwetst, zonder dat hij het wist?
God bestudeert zo alle daden van de mens. De volle tien Hoogheilige Dagen blijft het hemelse boek geopend. Als de zon ondergaat op Jom Kippoer tekent God het op of Hij schrijft in wat ieders lot in het komende jaar zal zijn.

Omdat het lot van de mens met bezegeld is vooraleer Jom Kippoer ten einde loopt, proberen Joodse mensen vanaf Rosj Hasjana betere mensen te worden. Zij proberen tot inkeer te komen, dat wil zeggen, zij trachten zich alles te herinneren wat zij in hun leven verkeerd hebben gedaan, om dan hun leven te kunnen beteren. Door hun berouw hopen zij ingeschreven te worden voor een beter leven.
Dit zorget voor een heel ernstige tijd. Omdat Rosj Hasjana zo'n heilige tijd is, brengen Joodse mensen vele uren biddend in de synagoge door. Veel Joden dragen dan eenvoudige witte kleren. De gebeden die zij zeggen uit een speciaal Rosj Hasjana gebedenboek, zijn als gedichten geschreven. Soms worden ze als liederen gezongen. Dezelfde sjofar die in de maand Eloel iedere morgen éénmaal werd geblazen, klinkt meer dan honderd keer op de dagen van Rosj Hasjana.
 
Chanoeka of Hannukah

Chanoeka of Hannukah
Chanoeka, of Chanukkah. (11 t/m 18 december 2020)

Weet u of jij wat dit betekent en wat hier mee wordt herdacht?
Chanoeka of Hanukkah is het feest van de inwijding van de Tempel. Het wordt gevierd ter herinnering aan de heugelijke dag dat de Makkabeeën de Tempel in Jeruzalem opnieuw inwijdden, nadat zij de Syriërs verslagen hadden, in het jaar 165 voor de gewone jaartelling.
De koning van Syrië, Antiochus IV Epiphanes, verbood alles wat niet paste in de Griekse cultuur. Het was verboden de Sabbat te vieren, besnijdenissen uit te voeren en Tora-onderwijs te volgen. De Makkabeeën kwamen hier tegen uiteindelijk in opstand en na een paar jaar van strijd kon de Tempel weer opnieuw worden ingewijd. Maar voor deze her-inwijding had men olie nodig. De menora (zevenarmige tempelkandelaar) moest ontstoken worden. Volgens het verhaal konden de joden slechts nog één kruikje bruikbare olie vinden, genoeg om de menora één dag te laten branden. Door een wonder brandde de menora echter acht dagen lang. En het kostte ook weer acht dagen om nieuwe, reine olijfolie te persen.
Na de verwoesting van de Tempel in het jaar 70 van de gewone jaartelling bleef Chanoeka als lichtfeest gehandhaafd. Chanoeka is het feest van het behoud van de eigen, joodse identiteit. Thuis wordt acht dagen lang een lichtje aangestoken, elke dag eentje meer. Uiteindelijk branden alle kaarsjes, plus het kaarsje waar ze mee zijn aangestoken. Bij openbare gebouwen worden ook wel lampjes gebruikt. Er staat er trouwens ook een op de dam in Amsterdam. Chanoeka betekent "inwijding" en wordt ook wel het feest van het licht genoemd. Er wordt ook een soort oliebol, de soefganiot, gegeten. Er is ook een spelletje wat tijdens deze dagen met de kinderen wordt gespeeld en dat is de Dreidel, een soort tol met vierkante zijden. Ze zijn verkrijgbaar. Ga maar eens op zoek hoe het werkt!